A- A+

PAKT RIBBENTROP-MOŁOTOW

DROGA DO LUDOBÓJSTWA – SYTUACJA ŻYDÓW W PIERWSZYCH LATACH WOJNY (1939-1941)

DROGA DO LUDOBÓJSTWA – SYTUACJA ŻYDÓW W PIERWSZYCH LATACH WOJNY (1939-1941)

PAKT RIBBENTROP-MOŁOTOW

Dzięki zręcznej polityce zagranicznej Hitler zdołał uśpić czujność społeczności międzynarodowej, która zbyt późno podjęła starania o stworzenie bloku antyhitlerowskiego. Niepowodzeniem zakończyły się także podjęte wiosną 1939 r. zabiegi Wielkiej Brytanii i Francji mające na celu skłonienie Związku Radzieckiego do współpracy przeciwko Niemcom. 23 sierpnia 1939 r. podpisany został w Moskwie pakt o nieagresji pomiędzy Rzeszą Niemiecką a ZSRR, znany jako „pakt Ribbentrop-Mołotow” – od nazwisk ministrów spraw zagranicznych w obu państwach. Uzgodniono w nim tajny protokół rozgraniczający strefy wpływów obydwu państw na wypadek, jak to określono, „zmian terytorialnych lub politycznych”. Nowi sprzymierzeńcy podzielili się terenami Polski, Finlandii, Estonii, Łotwy i Litwy oraz rumuńskiej Besarabii. Ziemie polskie na zachód od linii Narew – Wisła – San miały znaleźć się w niemieckiej strefie wpływów, tereny na wschód od tej linii miały przypaść Związkowi Radzieckiemu. Stalin uznał, że udało mu się oddalić groźbę ataku niemieckiego, natomiast Hitler nie musiał się już obawiać konfliktu z ZSRR w razie agresji na Polskę.

Opracowanie graficzne: Leszek Nabiałek

Podział Polski przez III Rzeszę i ZSRR w 1939 r.

23 sierpnia 1939 r., Moskwa, Tajny protokół do paktu o nieagresji między III Rzeszą a ZSRR (fragmenty):

Z okazji podpisania paktu o nieagresji między Rzeszą Niemiecką a ZSRR podpisani pełnomocnicy obu stron poruszyli w ściśle poufnej wymianie zdań sprawę wzajemnego rozgraniczenia sfer interesów obu stron. Wymiana ta doprowadziła do następującego wyniku:


  1. Na wypadek przekształcenia terytorialno-politycznego obszaru należącego do państw bałtyckich (Finlandia, Estonia, Łotwa i Litwa), północna granica Litwy tworzy automatycznie granicę sfery interesów niemieckich i ZSRR, przy czym obie strony uznają roszczenia Litwy do terytorium wileńskiego.
  2. Na wypadek terytorialno-politycznego przekształcenia terytoriów należących do państwa polskiego, sfery interesów Niemiec i ZSRR będą rozgraniczone w przybliżeniu przez linię Narew-Wisła-San. Kwestia, czy i w interesie obu uznane będzie za pożądane utrzymanie niepodległego państwa polskiego zostanie definitywnie zdecydowane dopiero w ciągu dalszego rozwoju wypadków politycznych. W każdym razie oba rządy rozwiążą tę kwestię na drodze przyjacielskiego porozumienia. […].
  3. Jeżeli chodzi o południowy wschód Europy, to ze strony radzieckiej podkreśla się zainteresowanie Besarabią. Ze strony Niemiec stwierdza się zupełne desinteressment odnośnie do tego terytorium.
  4. Protokół ten traktowany będzie przez obie strony w sposób ściśle tajny.

Pytania do tekstu

  • Wymień państwa, które padły ofiarą paktu Ribbentrop-Mołotow i zastanów się, dlaczego w ten sposób rozgraniczono strefy wpływów niemieckich i sowieckich.
  • Wyjaśnij znaczenie użytego w dokumencie sformułowania: „na wypadek terytorialno-politycznego przekształcenia terytoriów należących do państwa polskiego”.