A- A+

NADZORCZYNIE PRZED POLSKIM WYMIAREM SPRAWIEDLIWOŚCI

KOBIETY W SŁUŻBIE SS

KOBIETY W SŁUŻBIE SS

NADZORCZYNIE PRZED POLSKIM WYMIAREM SPRAWIEDLIWOŚCI

Spośród blisko dwustu nadzorczyń pełniących w latach 1942-1945 służbę w obozie Auschwitz tylko nieliczne z nich zostały ukarane. Pierwszym aktem, który miał za zadanie wytyczyć ramy prawne ścigania i karania zbrodniarzy nazistowskich w Polsce, był dekret PKWN z 31 sierpnia 1944 roku „O wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców Narodu Polskiego”.


W celu osądzenia i ukarania głównych sprawców, którzy popełnili najcięższe zbrodnie na terytorium okupowanej Polski, powołano dekretem z 22 stycznia 1946 roku Najwyższy Trybunał Narodowy. Jednym z siedmiu procesów, które toczyły się w powojennej Polsce przed Najwyższym Trybunałem Narodowym, był proces czterdziestu byłych członków załogi KL Auschwitz, który odbywał się w Krakowie w okresie od 24 listopada do 16 grudnia 1947 roku.

Na sali sądowej zasiada sąd oskarżyciele oraz oskarżeni i obrońcy. Nad nimi na ścianie w pionie wisi flaga polska oraz godło.

Posiedzenie Najwyższego Trybunału Narodowego w Krakowie w 1947 roku.

Źródło: APMA-B

W gronie czterdziestu oskarżonych znalazło się pięć byłych nadzorczyń, które na wniosek strony polskiej, w oparciu o artykuł nr 4 ustawy nr 10 Sojuszniczej Rady Kontroli Niemiec z 20 grudnia 1945 roku „O karaniu osób winnych zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko pokojowi i zbrodni przeciwko ludzkości”, zostały ekstradowane do Polski z brytyjskiej i amerykańskiej stref okupacyjnych Niemiec. Były to wyróżniające się szczególnym okrucieństwem w obozie: Luise Elisabeth Helene Danz, Therese Brandl, Hildegard Marthe Luise Lächert, Alice Elisabeth Minna Orlowski oraz Maria Mandl. Żadna z nich nie przyznawała się do winy. Swój udział w zbrodniach próbowały umniejszać, tłumacząc, że w stosunku do więźniarek zachowywały się przyzwoicie.

Od lewej: Therese Brandl, Alice Orlowski, Luise Danz oraz Hildegard Lächert siedzą i przysłuchują się lub przyglądają w skupieniu.

Byłe nadzorczynie podczas rozprawy przed Najwyższym Trybunałem Narodowym w Krakowie. (Kolejno od lewej: Therese Brandl, Alice Orlowski, Luise Danz oraz Hildegard Lächert).

Źródło: APMA-B

Sąd nie dał wiary zeznaniom byłych strażniczek i wyrokiem Najwyższego Trybunału Narodowego z 22 grudnia 1947 roku wszystkie zostały skazane. Alice Orlowski i Hildegard Lächert otrzymały karę piętnastu lat pozbawienia wolności, Luise Danz dożywocie, a Therese Brandl i Maria Mandl wyrok śmierci przez powieszenie. Oba wyroki śmierci zostały wykonane rano 24 stycznia 1948 roku w więzieniu przy ulicy Montelupich w Krakowie.


Osądzanie poszczególnych zbrodniarzy wojennych leżało w gestii Specjalnych Sądów Karnych, które powołano na mocy dekretu PKWN z 12 września 1944 roku. Celem ich utworzenia było nadanie szybkiego biegu sprawom prowadzonym przeciwko przestępcom wojennym. Po zakończeniu działań wojennych Specjalne Sądy Karne zostały zniesione dekretem z 17 października 1946 roku, a ich kompetencje od 17 listopada 1946 roku przejęły Sądy Okręgowe. Spośród nadzorczyń pełniących służbę w obozie Auschwitz tylko piętnaście zostało skazanych na karę pozbawienia wolności przez Sądy Okręgowe.

Źródło: APMA-B

Elisabeth Lupka – urodziła się 27 października 1902 roku w niewielkiej wsi Klein-Dammer. W KL Auschwitz pełniła służbę od marca 1943 roku do stycznia 1945 roku, sprawując nadzór nad więźniarkami pracującymi w obozowej łaźni w Birkenau. Po ewakuacji obozu otrzymała przydział do FKL Ravensbrück. W czerwcu 1945 roku została aresztowana przez Brytyjczyków w miejscowości Schwerin. Z uwagi na służbę w KL Auschwitz została ekstradowana na terytorium państwa polskiego w grudniu 1946 roku. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z 6 lipca 1948 roku skazano ją na karę śmierci przez powieszenie.